Համաշխարհային բանկի ուսումնասիրության համաձայն՝ Հայաստանում օդի աղտոտվածությունը տարեկան ավելի քան 3000 մահվան պատճառ է հանդիսանում, ընդ որում՝ PM2.5-ը հանդիսանում է այդ մահերի հիմնական դրդող ուժը: Այնուամենայնիվ, չնայած տագնապալի տվյալներին, շրջակա միջավայրի նախարար Հակոբ Սիմիդյանը կարծում է, որ մտահոգությունները տեղին չեն՝ հայտարարելով, որ ներկայիս մոնիտորինգի համակարգը օդի աղտոտվածության էական աճ չի գրանցում։ Նա հասարակության անհանգստությունը բացատրում է Երևանի քաղաքապետարանի կողմից շինհրապարակներում տեղադրված սենսորային սարքերով և IQAir-ի կողմից ներկայացված թվերով:
Շրջակա միջավայրի նախարարության «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն»-ը, որը պատասխանատու է Հայաստանում օդի որակի մոնիտորինգի համար, հետևում է միայն սահմանափակ քանակությամբ աղտոտիչների՝ ծծմբի երկօքսիդ (SO₂), ազոտի երկօքսիդ (NO₂), ցամաքային օզոն (O₃) և չտարբերակված փոշու մասնիկներ (չի նշվում, թե որ մասնիկի չափը):
Մոնիտորինգի այս համակարգը, որը տեղադրվել է խորհրդային տարիներին` հին է և ոչ արդյունավետ։ Այն չի կարողանում չափել PM2.5-ը՝ հենց այն աղտոտիչը, որն առավել վնասակար է մարդու առողջության համար, հատկապես նրանց համար, ովքեր ունեն սրտի և թոքերի խնդիրներ: Ավելին, համակարգը չի համապատասխանում պրոֆեսիոնալ մակարդակի ստանդարտին, որն օգտագործվում է շատ այլ երկրներում՝ որոշումներ կայացնելու և օդի որակի արդյունավետ կառավարում ձևավորելու համար:
Առանց PM2.5-ի վերաբերյալ պաշտոնական տվյալների՝ մեզ մնում է հիմնվել համայնքներում տեղադրված սենսորների վրա, ինչպիսիք են IQAir-ը և մոնիտորինգի այլ անկախ հարթակները, օրինակ՝ ArmAQI-ն, Clarity-ն (տեղադրված է Երևանի քաղաքապետարանի կողմից) և PurpleAir-ը: Թեև այս սարքերը կարող են սահմանափակումներ ունենալ, ներկայումս մեր շնչած օդի մասին դրանք տրամադրում են միակ տեղեկատվությունը: Քանի դեռ կառավարությունը չի վերազինվել մասնագիտական որակի մոնիտորինգի կայաններով, այն չի կարող պնդել, որ Հայաստանում օդի աղտոտվածության լուրջ խնդիր չկա, հատկապես, երբ առողջության համար ամենավնասակար աղտոտիչը մնում է չվերահսկվող:
Ավելին, IQAir-ի օդի որակի տվյալները հարևան երկրների հետ համեմատելիս պարզ է դառնում աղտոտվածության մակարդակների տարբերությունը: Թեև PM2.5-ի ցուցանիշները կարող են մի փոքր տարբերվել, IQAir-ը ապահովում է հետևողական և հուսալի չափանիշ՝ երկրից երկիր օդի որակը համեմատելու համար: Սա ակնհայտ է դարձնում, որ Հայաստանում օդի աղտոտվածության ցուցանիշը շատ ավելի բարձր է, քան իր հարևաններինը։ Այս անհամապատասխանությունն ընդգծում է Հայաստանում օդի որակի ճշգրիտ և հուսալի մոնիտորինգի հրատապ անհրաժեշտությունը, եթե իշխանությունները կարծում են, որ համայնքներում տեղադրված տարբեր սենսորների տագնապալի չափումները բացարձակապես ճշգրիտ չեն:
